در این بخش می خواهیم نام محله ای قدیمی از شهر تهران را برای شما علاقه مندان به اجاره آپارتمان مبله در تهران شرح دهیم. اگر شما از جمله علاقه مندان به تاریخ تهران و طهران قدیم باشید، احتمالا تاکنون نام محله عودلاجان را شنیده اید. این محله از محله های بسیار قدیمی و کهن تهران است. قدمت این محله به ابتدای تاریخ تهران باز می گردد. از روزی که تهران یک قریه بسیار کوچک بوده است، این محله وجود داشته است. در آن زمان لهجه ساکنان عودلاجان را بیش تر شبیه روستانشینان شمیران می دانسته اند.
عودلاجان محلهای در سمتِ چپ و راست خیابان مصطفی خمینی بوده و بخش غربی آن بخش مسلماننشین است که در دوره قاجار و پهلوی بیشتر محل زندگی چهرههای مذهبی چون مدرس و یا افراد دولتی چون قوامالدوله بوده است؛ بخش شرقی نیز بیشتر یهودی نشین بوده و شامل خانهها، کنیسهها و مغازه های یهودیهای تهران می شده که هنوز هم تا به امروز برخی از این افراد ساکن محلهی عودلاجان اند.
این محله کهن و بسیار قدیمی از سمت غرب به میدان 15 خرداد، از طرف شرق به خیابان سیروس، از سمت شمال به چهارراه سرچشمه و از طرف جنوب نیز به چهارراه مولوی منتهی می گردد. این محله وسیع بیش از 150 هکتار وسعت داشته و جمعیت بیش از 21 هزار نفر در آن ساکن هستند.
در کتاب «تهران در گذشته و حال»، حسین کریمان درباره این محله توضیحات فراوانی را ارائه می کند. وی نام این محله را به متعلق به زمانی می داند که تهران یک ده کوچک بیش نبوده است. در آن زمان همه عودلاجان را محله ای می دانستند که مردمان آن لهجه خاصی شبیه ده نشینان شمیران داشته اند و به همان لهجه تکلم می نموده اند.
علت نام گذاری این محله را این می دانند که عودلاجان به معنای «خط تقسیم آب» است. برخی نیز بر این باورند که عودلاجان از دو واژه «عود» و «لاجی» گرفته شده است. این افراد می گویند که چون عودلاجان در مسیر عطارها قرار گرفته است، از این واژه ها برای خطاب کردن آن استفاده می شده است.
مطالب مرتبط: اجاره سوئیت در تهران
با این حال اکثرا بر این باورند که عودلاجان در واقعا اودلاجان بوده و از از دو بخش «او» یعنی آب و «دراجیدن» به معنای بخش کردن گرفته شده است. «ان» در انتهای کلمه نیز پسوند مکان بوده و این یعنی محل تقسیم آب. بررسی ها این فرضیه محل تقسیم آب را قوی تر می دانند.
نکته جالب توجه دیگر نیز اینجا است که عودلاجان در گذشته ارتفاع نسبتا بیش تری نسبت به سایر مناطق جنوبی تهران داشت. این محله در زمان قاجار در شمال تهران بود و محله ثروتمندنشین تهران در زمان قاجار قلمداد می شد. به همین دلیل آب از عودلاجان به سمت محله های جنوبی سرازیر می شد. با توجه به این که آب همیشه از سرچشمه تقسیم می شود، عودلاجان و اودلاجان را محل تقسیم آب می گفتند.
بررسی ها حاکی از آن هستند که این محله تاریخ و قدمتی بیش از 400 سال دارد. تهران در گذشته، قریه ای کوچک در اطراف ری بود. به دستور شاه طهماسب در اطراف تهران حصارکشی هایی صورت پذیرفت. پس از آن، شاه عباس و شاه سلیمان به ترتیب ساخت و سازهایی در تهران انجام داند. نهایتا در زمان آغامحمدخان قاجار این مکان بسیار مورد توجه قرار گرفته و به عنوان پایتخت برگزیده شد. محله عودلاجان در کنار محله های چال میدان، سنگلج، بازارت هران و ارگ به عنوان قدیمی ترین مناطق در شهر تهران شناخته می شوند. بسیاری بر این عقیده هستند که گسترش شهر تهران از این محله شروع شده است. چرا که این محله دارای بافت های به مراتب قدیمی تری بوده و از جمله آن ها می توان به امام زاده یحیی اشاره نمود. بنای امام زاده یحیی به دوران پیش از حکومت صفویه باز می گردد.
همان گونه که اشاره شد، محله عودلاجان در دوره قاجار به عنوان منطقه ای اعیان نشین محسوب می شده است. افرادی همچون نصر الدوله، قوام الدوله، مدرس، امین نظام، موتمن الاطبا، ملک الشعرا و عزت الدوله و هم چنین نام های فراوان شناخته شده دیگر، در این محله زیسته اند.
عودلاجان شرقی از بالای چهار راه سیروس آغاز می شود. با ورود به محله عودلاجان، انگار با ماشین زمان به تهران قدیم میروید؛ خیابانهای باریک، کوچههای تنگ، درهای قدیمی و حتی آدم هایی که انگار بخشی از همین قدمتاند و تاریخ این محله در آنها هم هست. اگرچه دیگر این محله، محل زندگی اعیان و اشراف نبوده و بخشی از ساکنان این محله از مهاجران افغاناند، اما هنوز هم که هنوز استاین کوچهها ساکنان قدیمی نیز دارند.
از جمله آثار ثبت شده بافت تاریخی عودلاجان می توان به امامزاده یحیی، مسجد میرزا محمود، مسجد شاهی، مسجد خان مروی، سقاخانه سرچشمه، باغ سفارت روسیه، آب انبار مسجد حکیم، ساختمان چاپخانه، بازارچه نایب السلطنه، حمام حکیم باشی، حمام خانه، خانه قوام الدوله، خانه فرامنفرما، خانه وثوق، خانه امام جمعه، گذر و محله مدرسه خان مروی، خانه موتمن الاطبا و مدرسه رضاییه نام برد. جالب است بدانید که خود محله تاریخی و زیبای عودلاجان در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است.
حتما ببینید » عسل محله کجاست
امام زاده یحیی
یکی از اولین مکانهایی که میتوان در این بخش از عودلاجان بازدید نمود، بقعه «امام زاده یحیی» است؛ اگرچه بنای امام زاده یحیی خیلی بزرگ نیست، اما فضای دلنشین و دنجی داشته که در میانه حیاط نسبتا بزرگی قرار گرفته است و چون ساخت آن به دوران مغولها میرسد، گنبدی مخروطی و بلند دارد که کاشی کاری هم گردیده است. می توانید قبل از ادامه پیادهروی خود، به زیارت رفته و حتی به ضریحاش دخیل ببندید، خدا میداند که او حاجت چند دختر و پسر را داده که در همین کوچههای تنگ عاشق شده و در نهایت به هم رسیدهاند و امروز نوادگانشان در سن ازدواج هستند.
خانه مدرس
«خانه مدرس» از دیگر جاذبه های این محله قدیمی و تاریخی بوده که تبدیل به موزهای بسیار جالب شده است، این موزه که در واقع بخشی از آن دارالقرآن است، حوض آبی و کوچک و درهای قدیمی زیبایی داشته و حیاط آن هم مسقف است. این موزه بخشی از تاریخ دوران قاجار را روایت و شما را با آن همراه میکند. در این موزه مجسمه ی مدرس و برخی دیگر ار رجل سیاسی بنا گردیده و شما گویی شاهد گفت و گو بخشی از جلسه مهم و سیاسی آنها هستید.
سرای کاظمی یا خانه موزه تهران قدیم
«سرای کاظمی» یا «خانه موزه تهران قدیم» نیز یکی از دیدنیترین جاذبههای محله عودلاجان است. گفتنی است که این خانه در کوچه ابوالقاسم شیرازی واقع بوده و خانهای بزرگ با معماری منحصر به فرد و زیبا است. در این خانه موزه مشاغل مختلف تهران قدیم با عروسکهایی از صاحبان این مشاغل به تصویر کشیده شده و آدم را به گذشتههای دور میبرد. گفته می شود که صاحب این خانه از اصطبلداران شاهی دربار ناصرالدین شاه بوده و بعد از سوی نوادگان او وقف می شود. در حال حاضر بخشی از خانه تخریب گشته و آنچه باقی مانده، شاهنشین خانه است که ارسیهایی با پنجرههای رنگین و ایوانی بزرگ و درهای منبت کاری شده زیبا دارد.
قدیمی ترین کبابی تهران!
احتمالا بعد از این همه پیادهروی گشت و گذار حالا حسابی گرسنه هستید. تقریبا روبروی سرای کاظمی یک کبابی قرار داشته که گفته می شود که بیش از صدسال قدمت دارد. از این رو به عنوان قدیمیترین کبابی تهران شناخته می شود؛ بنابراین توصیه می کنیم که کباب خوردن در این رستوران قدیمی را از دست ندهید.
خانه دبیرالملک
«خانه دبیرالملک» یکی از زیباترین خانههای قدیمی عودلاجان است. این بنا خانهای با حیاط بزرگ و معماری بسیار فاخر و هنرمندانه می باشد. لازم به ذکر است که دبیرالملک از کارگزاران دولتی در دربار قاجار بوده و حالا خانه زیبای او، بخشی از تاریخ تهران است. برای ورود به حیاط این خانه قاجاری باید از در فلزی زیبا و چند پله عبور کرده تا پا بر حیاط بگذارید و از کنار حوض چارگوش بگذرید. عمارت، ایوانی بزرگ و ستونهای گچبری شده داشته و برای ورود به آن باید از پله هایی که در دو سوی ایوان هست، بالا رفت و از کنار ارسی های زیبا با پنجرههای هلالی عبور کرد. این خانه چندین اتاق، زیرزمین و حمامی بزرگ دارد و جالب است بدانید که لوکیشن فیلم «روزگار غریب» هم بوده است.
خانه مهرانگیز کامبیز
«خانه مهرانگیز کامبیز» از نوادگان قاجار یکی دیگر از خانههای زیبا و کهن این محله است. این خانه هم حوضی بزرگ در میان حیاط داشته وایوان بزرگش راه به مهمانخانه میبرد. در دو سوی ایوان، زیرزمین قرار دارد. این خانه لوکیشن فیلم خاطرهانگیز «پدر سالار» بوده و در حال حاضر نیز خانه فرهنگ محله امام زاده یحیی است.
گذر امامزاده یحیی و حمام نواب
توصیه می کنیم که در پیاده روی خود دیدنِ «گذر امامزاده یحیی» را از دست ندهید؛ گذر امامزاده یحی درست قبل از گذر «حمام نواب» قرار داشته که حمام مخصوص سارا سلطان خاتون و سارا حاجر خاتون دختران نواب نامی بوده که حالا نیستند و حمام قاجریشان تبدیل به مرکز صنایع دستی شده است. بعد از دیدن این حمام به بازار قدیمی امام زاده یحیی خواهید رسید که انگار خودِ تهران قدیم است، گذر امام زاده یحیی هشتی منحصر به فردی داشته و پر است از مغازههای کوچکِ تنگِ هم که صبح و عصر زنان با چادرهای گُل گُلی و زنبیل به دست میآیند خرید و از مغازههای قدیمی با روحیه کاسبهای لوطی خرید میکنند و به خانه باز می گردند. این گذر و همچنین حمام نواب لوکیشن فیلم معروف «قیصرِ» مسعود کیمیایی هم بوده اند؛ فیلمی که تب و تابهای زندگی در عودلاجان را به تصویر میکشید.
حتما ببینید » محله فرحزاد
سرچال
شواهد حاکی از آن است که بخش غربی عودلاجان قبلا محله کلیمیهای تهران بوده است. در حقیقت این محله زمانی بخش بزرگی از کلیمیهای تهران را گرد هم آورده بود و گویا کلیمیها به این محله «سرچال» میگفتهاند. زرتشتیها نیز از جمله ساکنان این محله بودهاند اما حالا بخش زیادی از زرتشتیها و کلیمیها خانههای قاجاری این محله را ترک نموده و خانههایشان بدل به کارگاههای تولید کفش و کیف و لباس شده است. اما با این حال هنوز این محله، کوچههای باریکش و بوی دیوارهای کاهگلیاش حس عجیبی به آدم میدهند و گشت و گذار در آنها گویی سفر به گذشته است.
اگر شما نقشه های قدیم تهران را ببینید، متوجه خواهید شد که در زمان گذشته بخش مهمی از محله عودلاجان را «محله کلیمی ها» تشکیل می داد. همان گونه که گفتیم خود کلیمی های ساکن در این منطقه به آن مکان «سرچال» می گفتند. این نام هنوز گاها در این منطقه استفاده می شود. در مورد علت نام گذاری این اسم، گفتنی است که این محله در گذشته گود بوده است که و به همین دلیل آب باران و آب های جاری بدانجا سرازیر می گردید. حتی تا زمان زندگی متمرکز کلیمیان تهران در این منطقه، سایر ساکنان تهران این ساکنین را به عنوان «ساکنین سرچال» می شناختند.
عودلاجان نمایانگر تاریخ تهران است. شما با بازدید از عودلاجان می توانید محله ای که زمانی بزرگان و رجال سیاسی کشورمان در آن زندگی می کرده اند را ببینید. در واقع این محله نمایانگر زندگی اجتماعی و مناسبات انسانی ساکنین تهران است. این محله کوچه های باریک و قدیمی ای دارد که به نام «کوچه های آشتی کنان» شناخته می شوند. نکته جالب این جاست که حتی امروز نیز عده ای در این کوچه ها زنده کرده و اگر به آن جا بروید، خواهید دید که مسلمان، زرتشتی و یهودی با آشتی در کنار یکدیگر روزگار می گذرانند.
کنیسه عزرا یعقوب
یکی از دیدنی های این محله کنیسه «عزرا یعقوب» است که از تاجران یهودی این منطقه بوده و این کنیسه را وقف همکیشانش کرده است؛ گفتنی است که این کنیسه زیبا ثبت ملی نیز گردیده اما برای بازدید از آن روش خاص خودش را دارد؛ سرایدار خانه زن و مرد مسنی هستند که در به روی هرکسی نمیگشایند. اما اگر علاقهمندی خود را به دیدار از کنیسه نشان بدهید و خوش شانس باشید، شانس دیدارِ این کنیسه قدیمی را خواهید یافت.
بازارچه عودلاجان
«بازارچه عودلاجان» نخستین بازارچه دائمی صنایع دستی بوده که 50 مغازه دارد و به تازگی مرمت شده است. این بازارچه زیبا پر است از کاسب های قدیمی و خوشرو با انواع صنایع دستی زیبای ایرانی، توصیه می کنی که گشت و گذار در این بازارچه قدیمی و گشتن در مغازههای آن را به هیچ عنوان از دست ندهید.
سفره خانه سنتی طهرون قدیم
یکی از جاهای دیدنی عودلاجان، تیمچه اکبریان و «سفره خانه سنتی طهرون قدیم» است. این تیمچه اولین بانک رهنی ایران بوده که بیش از 230 سال سابقه دارد و در واقع افراد بابت رهن اشیاء قیمتی خود پولی را به عنوان وام دریافت میکردند. با این حال امروز خبری از داد و ستد در اینجا نبوده و هرچه هست، بوی غذاست و دلبری طعمها. این تیمچه آشپزخانهای با وسایل قدیمی، راستهای با حوضی در میان و حجرههای کوچک داشته که میتوانید آنجا بشینید و غذا سفارش دهید. در این سفره خانه گزینههای متفاوتی برای سفارش دادن دارید، اما بیشتر مشتریان دیزی این رستوران را ترجیح می دهند.
حتما ببینید » محله نواب
عودجالان، پر از تاریخ
بخش بزرگی از دیدنیهای این بخش از عود لاجان را باید خودتان کشف کنید و در کوچه پس کوچههایش گم شوید و به آوای دیوارها و پنجرهها و درها گوش بدهید و تصویر گذشته آن را در ذهن خود زنده کنید و صدای پای رهگذران و بوق دوچرخه سواران این محله اعیانی را بشنوید، محلهای که حالا از اسب شاید ولی از اصل نیفتاده است.
گفتنی است که در سال های اخیر، اخبار زیادی درباره بازسازی و احیای این بافت تاریخی این شهر به گوش می رسد. با این حال بسیاری عمیقا عقیده دارند که عود لاجان بایستی از وضع نابسامان امروزی دربیاید و به یک شهرموزه تبدیل گردد. چنین شهرموزه هایی را می توان در کشورهای اروپایی دید. با این حال این امر عزم و همت فراوانی را می طلبد.
لازم به ذکر است که در رسیدن به این هدف، تاکنون گام های مثبتی نیز برداشته شده است. به عنوان مثال اخیر فعالیت های آکادمیک مختلف اعم از مستندسازی و طراحی در محله عودلاجان با همکاری دانشگاه فلورانس و دانشگاه پاویای ایتالیا و دانشکده معماری دانشگاه تهران انجام شد. مسئولین و افراد تاثیرگذار مختلفی نیز با برگزاری جلسات متعدد با هدف احیای این محله تاریخی کوشیده اند. نتیجه این کوشش ها، بازسازی ها و مرمت هایی در بناهای عود لاجان بوده است. توصیه می کنیم که تصویر خانههای رو به خرابیاش را در ذهن ثبت کنید، چون معلوم نیست سرنوشت این خانه ها فردا چه باشد.
علی رغم این تاریخ عظیم در این محله، در حال حاضر بیشتر مردم تهران حتی از آن هیچ گونه اطلاعی ندارند. نکته ای که همه در آن اتفاق نظر دارند، این است که این شهر نیاز فراوانی به توجه و مراقبت دارد. گفتنی است که مشاغل و اصناف ناهمگون این منطقه سامان دهی نشده اند. علاوه بر این ها، این منطقه نیاز به زیباسازی و مناسب سازی داشته و رفت و آمدهای افراد بی خانمان و یا پرخطر در آن درست نیست. عود لاجان برای رسیدن به دوران روشن خود و آشتی با سایر ساکنین تهران، راه درازی را پیش روی خود دارد.
بنده یکی از اهالی و بچه های قدیم این محله هستم که در آن متولد و بزرگ شدم .البته خونه ما پایین گذر امام زاده یحیی تو کوچه چاپخانه (شهید قندی ) بود ولی محل بازیهای و گشت و گذارمون با دوچرخه تو همین محله های امام زاده یحیی بود.یادش بخیر.
متاسفانه علیرغم بازسازیهای ویژه و خوبی که شهرداری برای بازدید کنندگان و توریستها درین محله ها انجام داده ، عمدتا این گونه محلات محل زندگی مهاجران افغان و همچنین حضور معتادان شده است که جای تاسف دارد.
مرسی از معرفی محله عودلاجان. طهران قدیم رو دیده یه لطف و صفای دیکه ای داره و مارو به گذشته های اجادادمون میبره
عاشق این محله های قدیمی تهران هستم انصافا خیلی خیلی عالیه
آدم وقتی توی این محله راه میره اون حس قدیمی و اصیل بودن این منطقه رو می تونه احساس بکنه انصافا خیلی خیلی جای خوب و باحالی هست این منطقه
خیلی قشنگه… ولی می دونین محله های اصیل و قدیمی تهران یه چیزی که دارن و خیلی هم حس خوبی رو به آدم منتقل میکنه کسبه بامرامی هست که اصلا می بینی میری اونجا حتی پولت رو نمیشمرن یا جنس رو همینجوری نسیه میدن … بحث اعتبار اینجور جاها خیلی مطرحه
دیروز صبح یه سفر رفتم همین محله عودلاجان
یه لحظه با خودم گفتم عه من 50 سال رفتم عقب
خیلی خیلی قشنگ بود واقعا جای زیبا و خوبیه شدیدا توصیه می کنم که یه سری بهش بزنین خیلی عالیه در مجموع
منطقه بسیار زیباییه و مردم خوبی هم داره .. در مجوع تهرانی های اصیل خیلی خوبن … متاسفانه الان اکثرا تهرانی ها شهرستانی شدن و خودشون رو صاحب شهر تهران میدونن و به بقیه شهرستانیا بد و بیراه میگن که ان شاءالله خدا شفاشون بده…
خیلی خیلی منطقه قشنگیه فقط متاسفانه یه مشکلی که هست اینه که برخی از توریست های خارجی که میان از این محله بازدید بکنن، وقتی خانه های کهنه و قدیمی رو می بینن، فکر می کنن که وضع زندگی ایرانیا خیلی بده … این توریست ها رو حتما باید یه سر برد بالا شهر و برج های زیادی که اونجا هست رو بهشون نشون داد
محله عودلاجان منطقه قدیمی ای در تهران هست و به همه گردشگران توصیه می کنم که حتما ازش بازدید به عمل بیارن… تهران شهریه که کلا از بیخ و بن عوض شد یعنی ساکنین دهه های گذشته اگه بیان تهران نمی تونن راه برن اونجا چون همه چی عوض شده
خیلی جالب بود
من این همه مدت خونه مون هم نزدیکش بوده ولی جالبه که حتی اسمش رو هم تا همین سه روز پیش نشنیده بودم. الان که سرچ زدم سایت شما رو دیدم و اینو خوندم خیلی باحال بود به نظرم.
مرسی